“THƯ CHO BÉ SƠ SINH” - Đỗ Hồng Ngọc
Từ sau lần gặp nhau đầu tiên với
Đỗ Nghê -Đỗ Hồng Ngọc- tại Nha Trang khoảng năm 1970 cùng anh Trần Huiền Ân,
cho đến nay đã đúng 40 năm chưa gặp nhau lại, cho dù sau này tôi vẫn có nhiều
dịp lang bạt vào thành phố. Tuy chưa được gặp lại bên ly café (hay vài chai gì
đó) ở một góc quán vỉa hè Saigon, nhưng tôi không có cảm giác xa anh -nhà thơ
Đỗ Nghê- một thời trên tạp chí Bách Khoa, Ý Thức (…) đã làm tôi cảm phục! Tôi
vẫn thường đọc anh trên các báo, nhất là những bài viết rất tâm huyết, sâu sắc trên
tạp chí Văn Hóa Phật Giáo.
Khi đang còn là sinh viên Y khoa
Saigon, anh đã cho xuất bản tập thơ đầu tay “Tình Người“ (1967) với một ý thức
đúng đắn, một tấm lòng nhân hậu, một trách nhiệm cao của người trí thức trẻ đang phải đối mặt với một
tương lai đen tối của Đất nước (và của chính mình) trong chiến tranh và thù
hận! Tập “Thơ Đỗ Nghê” (1973) được tiếp nối dòng cảm xúc “tình người” với người
thân, người yêu, bằng hữu, và quê hương nhưng dòng chảy vững chải hơn, ào ạt và
tha thiết, đã tạo được ấn tượng rất riêng, rất sâu đậm cho người đọc thời ấy (…).
Hôm nay nhận được “Thư Cho Bé
Sinh & Những Bài Thơ Khác” của Đố Hồng Ngọc (Đỗ Nghê) ở tuổi 70, tôi rất
cảm kích vì “biết anh vẫn là anh” của nhiều thập niên trước, luôn sống hết lòng
với Thơ, với tình người, với cuộc đời. Anh tâm sự : “(..) Bạn đang có trong tay
tập thơ -mà chẳng phải là thơ đâu- dàn trải của nhiều giai đoạn, nhiều thời
gian -mà, thực ra cũng chỉ là một sát na- để tôi được cái may mắn tìm gặp những
tâm hồn đồng điệu…”. Cái “satna” thiêng liêng quý báu ấy của thơ, của tình
người, không phải chỉ có một mình Đỗ Hồng Ngọc “may mắn tìm gặp”, mà tất cả chúng
ta -khi đọc thơ anh- cũng có được cái may mắn ấy !
Riêng trong bài ghi nhận ngắn này
tôi chỉ xin được giới thiệu một bài thơ (trong gần 100 bài toàn tập), đó là bài
“Thư Cho Bé Sơ Sinh” được anh viết vào năm 1965 khi còn là SV trường Y đang
thực tập tại bệnh viện Từ Dũ Saigon.
Cách đây 45 năm -khi Đỗ Hồng Ngọc
vừa ở tuổi 25- tuổi còn rất trẻ, nhưng ý thức về “phận người” của chàng thanh
niên ấy thật sâu thẳm, với một tình thương thật bao la -chỉ bày tỏ qua một bức
thư rất đơn giản, gần gũi- dành cho đứa trẻ vừa mới được anh giúp để chào đời
thôi cũng đã thể hiện rất rõ nhân cách của người cầm bút :
Khi em cất tiếng khóc chào đời
Anh đại diện đời chào em bằng nụ cười
Lớn lên nhớ đừng hỏi tại sao có kẻ cười người khóc
Trong cùng một cảnh ngộ nghe em …
Đứa bé vừa lọt lòng mẹ đang khóc
vì bàng hoàng đau đớn, trong lúc tác giả (là bác sĩ) thì cười mãn nguyện hạnh
phúc. Khóc / cuời -là hai trạng thái hiển nhiên của kiếp người- nhưng “cùng một
cảnh ngộ” mà có kẻ cười / người khóc thì thật là chua xót biết bao! Nỗi đớn
đau, tuỵệt vọng lại dâng lên cao hơn, khi được (người đi trước / đại diện cho
đời) căn dặn “nhớ đừng hỏi tại sao” ! Không được “hỏi”, đồng nghĩa với sự “chấp
nhận” hãy câm nín, mà chấp nhận bởi vì sự bất lực không có lối thoát của con
người quá nhỏ bé trước muôn vàn cạm bẩy, khổ đau, bức bách, mọi cảnh ngộ được “sắp
xếp” từ cái guồng máy khổng lồ của cuộc đời …
Anh nhỏ vào mắt em thứ thuốc mầu nâu
Nói là để ngừa đau mắt
Ngay lúc đó em đã không nhìn đời qua mắt thực
Nhớ đừng hỏi vì sao đời tối đen”
Thứ thuốc mầu nâu mà người thầy
thuốc nhỏ vào mắt trẻ sơ sinh trong 1 - 2 ngày đầu tiên là Argyrol -“mầu nâu” của Nitrat bạc đã được tác giả ví
như một tấm màn che (mà không ai tránh khỏi) khi nhìn vào đời sống sau này- nó
cũng hiển nhiên, tự nhiên, mà cũng là một “nỗi đau” khi nhìn thấy “đời tối đen”
mà phải “nhớ đừng hỏi vì sao” (!). Cái bi đát của thân phận con người là sống
mà không được tư do lựa chon, quyết định cho chính tương lai của mình, cuộc
sống của mình. Vào thời điếm mà chiến tranh đang ngấp nghé lan tràn khắp đất nước,
thì “số phận” của bao người nào có khác chi “thân phận” của đứa bé sơ sinh mà
anh đã rất khéo để nhắn gởi, bày tỏ thái độ (dầu tiêu cực).
Khi anh cắt rún cho em
Anh đã xin lỗi chân thành rồi đó nhé
Vì từ nay em đã phải cô đơn
Em đã phải xa địa đàng lòng mẹ
Là một người thầy thuốc -và cũng
là một nghệ sĩ nhạy cảm với mọi biến dịch, thay đổi của cuộc sống- Đỗ Hồng Ngọc
đã không cầm được nỗi xúc động rất tự nhiên, rất sâu kín đang dâng tràn trong
tâm hồn anh khi cầm chiếc kéo cắt đi chiếc rún -cắt đi mối quan hệ thiêng liêng
đã nuôi sống hình hài của bé trong hơn 9 tháng khoanh tròn ấm cúng trong lòng
mẹ- để từ giây phút đó, “em đã phải cô đơn”, “em đã phải xa địa đàng lòng mẹ” !
Việc “xin lỗi chân thành” ấy, một lần nữa thể hiện tình cảm rất đăc biệt, quá
đỗi chân tình của người được gọi là “đại diện đời”, dành cho tất cả những bé sơ
sinh trên mọi miền đất nước …
Em là gái là trai anh chẳng quan tâm
Nhưng khi em biết thẹn thùng
Sẽ biết thế nào là nước mắt trong đêm
Khi tình yêu tìm đến
Xa “địa đàng lòng mẹ” -cái còn
lại duy nhất để xoa dịu, chở che, an ủi cuộc sống- đó chính là Tình Yêu. Là
Tình Yêu Thương. Là trai hay gái, con người khi đã “biết thẹn thùng”, tức là
tâm hồn thực sự bắt đầu cảm nhận được mối liên hệ xã hội gắn bó quanh mình. Và
cho đến khi “biết thế nào là nước mắt trong đêm”, thì cái tình cảm ấy đã là máu
thịt, sâu đậm và tha thiết lắm ! Ở đây, nhà thơ đã rất tế nhị dùng hình ảnh “nước
mắt trong đêm” để nhấn mạnh đến những giọt nước mắt thầm lặng, dù hạnh phúc hay
khổ đau cũng chỉ có riêng mình ấp ủ, sống với mà thôi. Đây cũng là một trong
những mãng hình ảnh cô đơn của kiếp người khi nhập cuộc …
Anh đã không quên buột etiquette vào tay em
Em được dán nhãn hiệu từ giây phút ấy
Nhớ đừng tự hỏi tôi là ai khi lớn khôn
Cũng đừng ngạc nhiên sao đời nhiều nhãn hiệu
Để không bị “lẫn lộn” với những
bé sơ sinh khác, người thầy thuốc sau khi hoàn tất việc phụ sinh, phải dán ngay
một etiquette (tấm giấy ghi ngày giờ sinh, tên người mẹ, tên con, nếu có …),
một lần nữa người thầy thuốc lại cảm nhận được một điều tiềm ẩn sâu xa, một bắt
đầu cho thân phận người, cái tên gọi /
hay nhãn hiệu, mà mình phải ràng buộc suốt đời, như một nỗi oan khiên vì
“Nhớ đừng hỏi tôi là ai khi khôn lớn” ! Sự hiện hữu khổ đau của kiếp người là do
trùng trùng nhân duyên kết tụ, nên sự “tra vấn” “tôi là ai” cũng chỉ đem lại
nỗi đau xót thêm mà thôi !
“Cũng đừng ngạc nhiên sao đời
nhiều nhãn hiệu”
Cái “nhãn hiệu” dành cho riêng
mỗi thân phận khi được “buột etiquette vào tay” đã là một nỗi khổ, lớn lên vào
đời, lại “bị buột thêm” nhiều cái etiquette nữa (vào cổ) -và nhìn ngó quanh
mình- thấy “đời nhiều nhãn hiệu” quá, càng tối tăm mày mặt không biết đâu mà mò
? Nhà thơ đã ân cần căn dặn : “Cũng đừng
ngạc nhiên sao đời nhiều nhãn hiệu”, bời “nhãn hiệu’ là một vấn nạn lớn của đời
sống, đã (và đang) làm phân hóa lòng người, đảo điên cuộc sống, nhất là trong
chiến tranh.
Khi em mở mắt ngỡ ngàng nhìn anh
Ạnh cũng ngỡ ngàng nhìn qua khung kính cửa
Một ngày đã thức giấc với vôi vàng với hoang mang
Với những danh từ đao to búa lớn
Để bịp lừa để đổ máu đó em
Hai đôi mắt đều “ngỡ ngàng nhìn”,
một “ngỡ ngàng” vì lạ lẫm, một ngỡ ngàng vì bao nỗi xót xa (cho chính mình /
cho phận người), khi luôn nhìn thấy “Một ngày đã thức giấc với vội vàng với
hoang mang”. Một ngày bình yên cho đời người (và cả cho trẻ thơ) trong hận thù
bom đạn là không thể có! Chỉ “với vội vàng, với hoang mang” mà thôi ! Vì sao?
Với những danh từ đao to búa lớn
Để bịp lừa để đổ máu đó em
Ý thức của người trí thức trẻ
miền Nam -mà Đỗ Hồng Ngọc là tiêu biểu- đã thể hiện rất nhiều qua tác phẫm, qua
biểu tình, qua những đêm không ngủ (…), nhưng cuộc chiến vẫn kéo dài lê thê,
vẫn tàn phá làng xóm, phố thị, vẫn xô đẩy con người đi vào cuộc tuơng tàn. Chỉ
vì “Để bịp lừa, để đổ máu” bởi những “danh từ đao to búa lớn” của các thế lực
tranh giành từ bên ngoài luôn lấn áp trói buộc ! Lời dặn dò rất chí tình của “người
đại diện đời ” dành cho bé sơ sinh, cũng
là nỗi buồn lớn của cả một thế hệ.
Thôi trân trọng chào em
Mời em nhập cuộc
Chúng mình cùng chung
Số phận
Con người …
Dù gì thì em cũng đã được sinh ra
làm người. “Trân trọng chào em”, chào một mảnh đời cùng chung quê hương, số
phận, với sự trân quý yêu thương và “Mời em nhập cuộc” như anh, như bao người
đang ngày đêm trăn trở, khát vọng cho một tương lai yên bình và hạnh phúc !
Nhà thơ chắc dã không vô tình khi
chọn “đối tượng” nhận thư là “bé sơ sinh” để trao gởi tâm tình, bày tỏ suy nghĩ
chân thành trong tận đáy lòng mình, bởi vì, chỉ có những tâm hồn như nhiên
trong sáng ấy mới có thể sẻ chia được trọn vẹn bao điều mà nhà thơ đã nhiều năm
tháng băn khoăn trăn trở?
Những ngày cuối tháng 7/2010
MANG VIÊN LONG
THƯ CHO BÉ SƠ SINH
Khi em cất tiếng khóc chào đời
Anh đại diện đời chào em bằng nụ cười
Lớn lên nhớ đừng hỏi tại sao có kẻ cười người khóc
Trong cùng một cảnh ngộ nghe em.
Anh nhỏ vào mắt em thứ thuốc màu nâu
Nói là để ngừa đau mắt
Ngay lúc đó em đã không nhìn đời qua mắt thật
Nhớ đừng hỏi vì sao đời tối đen.
Khi anh cắt rốn cho em
Anh đã xin lỗi chân thành rồi đó nhé
Vì từ nay em đã phải cô đơn
Em đã phải xa Địa Đàng Lòng Mẹ.
Em là gái là trai anh chẳng quan tâm
Nhưng khi em biết thẹn thùng
Sẽ biết thế nào là nước mắt trong đêm
Khi tình yêu tìm đến.
Anh đã không quên buộc etiquette vào tay em
Em được dán nhãn hiệu từ giây phút ấy
Nhớ đừng tự hỏi tôi là ai khi lớn khôn
Cũng đừng ngạc nhiên sao đời nhiều nhãn hiệu.
Khi em mở mắt ngỡ ngàng nhìn anh
Anh cũng ngỡ ngàng nhìn qua khung kính cửa
Một ngày đã thức giấc với vội vàng với hoang mang
Với những danh từ dao to búa lớn
Để bịp lừa để đổ máu đó em…
Thôi trân trọng chào em
Mời em nhập cuộc
Chúng mình cùng chung
Số phận
Con người…
Đỗ Nghê (Đỗ Hồng
Ngọc)
Từ Dũ, 1965
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét