ĐỜI VĂN SƯỚNG HAY KHỔ

Người đời thường đem “nhân vật” con trâu ra để ta thán cảnh khổ cùng, khổ cực, khổ hết chỗ chê … Vì trâu ta sống suốt đời trên vai mang ách kéo cày lội dưới ruộng sâu.

Xe của trâu to tổ bố bằng cái chòi giữ hoa màu của nông dân, hai bánh xe cao to kềnh càng hai bên bằng sắt gỗ rất nặng, trên xe còn chất đầy ắp những lúa gạo, cây trái, súc vật, đất đá linh tinh … đến hàng tạ.

Trâu lê từng bước hì hục vận chuyển qua mọi địa hình khắc nghiệt hiểm hóc. Trâu ta 24.24 giờ, ngày nối tiếp ngày, dầm dãi nắng lửa mưa dầu. Rét buốc thấu tận xương thịt. Kè kè bên trâu trên tay con người cầm sợi dây thừng xỏ mũi trâu, rất độc tài để điều khiển và một cái roi sắt dài lúc nào cũng sẵn sàng thẳng tay quất ác liệt vào mông trâu một cách không thương xót, nếu trâu lao động không đạt yêu cầu.

*  *  *

Nhà văn, nhà báo đôi lúc hậm hực cũng nói với nhau: “Tao khổ như trâu, tao cày như trâu”.

Thực ra, thế nào là sướng, thế nào là khổ, tùy theo quan điểm cá nhân, nào ai có giống ai và đó là vấn đề triết luận. Hay nói một cách khác, vật chất và tâm hồn khác biệt có đẳng cấp, siêu phàm và lý tưởng.

Suốt đời một nhà báo, nhà văn… đêm ngày đem thân xác cặm cụi, miệt mài trí tuệ làm nên một số phóng sự, tác phẩm… trên mọi lãnh vực  văn hóa. “Mẹ tròn con vuông” trân trọng xuất hiện góp mặt cho đời. Cái sướng của họ “vô hình” không có gì có thể sánh được và ta đã từng nghe nói:

Ai bảo “con” trâu là khổ!

Ít ai ngờ, con trâu có quan hệ mật thiết với một nhà hiền triết vĩ đại Trung Hoa. Vào thời điểm cách nay vài ngàn năm, người ta ai cũng cưỡi ngựa, nhưng Lão Tử thì cưỡi trâu.

Lão Tử ngao du sơn thủy như gã mục đồng. Tư tưởng của ông uyên thâm lãng mạn, không có cuốn từ điển bách khoa nào trên thế giới mà không có tên ông. Con trâu cũng sướng và vinh hạnh theo nhà hiền triết.

Trong làng văn học, nhà văn hóa Sơn Nam thường cưỡi trâu sắt. Đó là chiếc xe ôm “đậm đà bản sắc dân tộc” do nhiều người chở.

Lão Tử còn để ý đến “ngoại hình” sao cho có vẻ tiên phong đạo cốt còn Sơn Nam thì mỗi lần ra khỏi nhà hàng xóm láng giềng vẫn phải nhắc:

-   Kéo cái “phẹc-mơ-tuya”. Cài nút áo trên lại! Mang lộn dép rồi kìa!

Hoặc:

-   Làm ơn thay bộ quần áo khá hơn một chút!

Vậy mà khi xe gắn máy chở ông đi qua đâu đó cũng thường thấy có vài nương tử chạy ra chặn đầu xe. Thò lẹ tay tắt máy, rút giữ chìa khóa, nở một nụ cười tựa đóa hoa!

-   Khoan đi cái đã!

“Ra lệnh” xong, nữ nhà báo liền ôm nhà văn Sơn Nam hôn thắm thiết giữa thanh thiên bạch nhật, đông người qua kẻ lại. Rồi tự móc túi trả tiền xe, níu ông ngồi qua xe nàng, chạy đi mất dạng như đôi tình nhân lâu đời được gặp lại nhau.

Đó là chuyện bụi đời ngoài đường sá, tối chiều nhà văn Sơn Nam quay về nhà trọ. Còn có lắm bông hoa biết nói là nghiên cứu sinh môn văn, là biên tập viên… trên tay có sẳn giấy bút, máy ảnh, máy ghi âm… ngồi trước cửa nhà đợi sẵn tự bao giờ. Thấy ông chủ về họ mừng ríu rít bắt tay vào làm nghiệp vụ.

Hàng tuần ông có nhiều bài đăng ở các báo và lãnh nhuận bút, đôi lần có người đẹp ái mộ đến chỗ ông ở viếng thăm tặng hoa.

Chưa kể đến, gần như ngày nào ông cũng có thân hữu, bạn bè chí cốt nơi này chỗ nọ đến mời đi nhà hàng quán tiệm ăn uống, nâng ly ẩm tửu, mặc dù cái bao tử tuổi già chỉ bằng nắm tay…

Mới chiều hôm trước có các báo lại nhà đợi bài viết của ông xong để đem về tòa soạn. Rạng sáng tinh mơ ngày hôm sau, khoảnh khắc qua đêm, khi lãng tử lang thang qua các sạp, các điểm bán sách báo đã thấy bài viết tên tuổi hình ảnh của mình in đậm nét còn nóng hổi, mọi tầng lớp hăm hở mua cầm trên tay để đọc.

Tối lại lắm lúc vừa chợp mắt bỗng có tiếng đập cửa hối hả của bà con lối xóm gọi ông thức dậy “coi Sơn Nam lên đài” dung nhan xuất hiện trên màn hình ti vi.

Tại các cơ quan báo chí, nhà xuất bản, nhà sách… vừa bước ra khỏi xe ôm ông liên “xẹt” vào đảo mắt nhìn lên ngắm xuống những “đứa con” của ông trong các tủ sách. Quay ra mặt mày sáng rỡ. Từ cổng bảo vệ đến các phòng hành chánh, biên tập… lên đến tận lầu giám đốc đang ngồi, ông liên tục nói với mọi người gặp gỡ:

-  Tác phẩm của tôi mới vừa phát hành mà bán đã gần hết!

Tất cả không phấn trang điểm, đời văn sướng hay là khổ?

Đào Tăng

Sơn Nam Ngoaij Sử