Cứ một ký lô cọng lá dừa được
vuốt sạch Hiên mua lại với giá năm ngàn đồng. Mỗi ký cọng lá dừa, Hiên bó được
ba cây chổi. Mỗi cây chổi đem ra chợ bán được năm ngàn loại tốt, và bốn ngàn
loại thường. Hằng ngày vợ cồng Hiên ngồi suốt từ sáng sớm đến tối mịt, mỗi
người bó được từ 15 đến 20 cây chổi!
Hiên thường nhận làm chổi lá
dừa, còn Mân -chồng nàng- nhận làm chổi đót; vì chổi lá dừa dễ làm, nhẹ nhàng,
và cũng "dễ ăn" hơn. Đót mua vào 350 ngàn đồng một ký, nếu được chọn
vuốt chải ngay ngắn sạch sẽ trước, thì mỗi ngày Mân bó được 20 cây. Giá bán có
3 loại : Loại đặc biệt bán giá 22 ngàn đồng, loại tốt giá 20 ngàn, loại thường
giá 17 ngàn dồng một cây. Hiên đã có lần tính thử, cứ một ký đót sẽ kiếm được
một trăm ngàn đồng tiền công lãi. Mân dã có lúc làm quên trưa, một ngày bó được
20 cây ! Trong hai chục cây chổi ấy anh phải chia cho lão Năm Bụng và dì Sáu
hết hai chục ngàn đồng cho mỗi người một ngày tiền công còng lưng vuốt đót, làm
sạch-sắp xếp ngay ngắn cho anh. Ngày đầu gọi lão Năm Bụng và dì Sáu đến giúp,
Mân nói với vợ : "Mình chia sẻ cơm cháo cho Bác Năm, dì Sáu nghe em? Mình
kiếm được miếng cơm, thì hai người cũng có bát cháo mà ! Còn con Nghĩa, thằng
Tình, mình nên để cho con nó có thời gian mà học ... Đời tụi mình đã lỡ vậy
không lẽ để con cả đời cắm đầu xuống mấy cọng đót, cọng lá dừa ? Nhìn thấy tụi
nó cắm cúi vào bó đót suốt ngày, anh không yên tâm được em à! ".
Hiên ngước nhìn chồng với tia nhìn yếu ớt, chậm vì nỗi buồn lo trĩu nặng và nhiều đêm thức khuya bên bó chổi trong ánh đền điện tròn đỏ quạch :
- Em cũng đã
nghĩ vậy mà! Hiên thở dài -tháng Chạp này công việc nhiều, chổi bán được-chúng
không thể kham nỗi đâu?
- Ăn uống thì
quanh quẩn chí có mắm, với rau, thức khuya dậy sớm vậy, anh ngại Tết chúng đau
thì thêm khổ! Mân tiếp tục buột dây nhựa quanh bó chổi đang làm dang dở ...
Lão Năm Bụng sống một mình nơi
góc phía sau hiên đình làng từ ngày vợ lão mất vì bệnh xơ gan ! Lão đã phải bán
đi thửa vườn và căn nhà tranh còn lại để trả tiền nợ đã vay lo chữa chạy thuốc
men cho vợ từ nhiều tháng trước. Trả nợ xong, còn một ít dể làm vốn kiếm ăn thì
đứa con trai duy nhất lưu lạc ở Saigon nghe tin đã trở về gầm gừ hạch sách lão
rồi lấy hết khoản tiền còn lại mới chịu ra đi ! Lão Năm buồn, ngã bệnh và chiếc
bụng của lào ngày một lớn lên. Hàng xóm thường gợi tên thứ Năm của lão kèm theo
chữ "Bụng" để phân biệt với lão Năm Kèn trong ban tang lễ của đình. Cả
hai đều sống chui đụt hai bên ngôi đình làng như đôi bạn chí cốt, như hai đám
rong bèo tình cờ bị trôi dạt vào chân cầu ...
Tình cảnh của dì Sáu cũng thật
cay đắng : Trước, nhà dì cũng thuộc loại khá giả trong thôn. Ruộng đôi ba mẫu.
Vườn cây ăn trái vài hecta. Vợ chồng dì sớm chiều trà thuốc thong dong một
thời. Sau năm 75, ruộng thì giao nộp cho hợp tác xã, còn vườn cũng được
"hiến" để xây cất nhà kho. Gia đình dì Sáu được cấp cho một khoảnh
đất ở cuối thôn, sau lưng ngôi trường tiểu học. Ông Sáu xin vào làm cai trường,
còn dì Sáu thì hằng ngày với mẹt bánh kẹo - cốc ổi ngồi trước cổng trường, kiếm
từng dồng bạc lẻ của đám học sinh nghèo khó!
Hai cậu con trai của dì Sáu đần
dà cũng đều tốt nghiệp đại học, nhưng cả hai đều ở lại Saigon kiếm việc làm,
tìm người yêu, mua đất cất nhà- không đứa nào chịu về quê để gần gũi sớm hôm
với vợ chồng dì cả ! Sau ngày Ông Sáu mất vì cơn đột quỵ khi vẫn còn cầm trên
tay cái dùi đang dánh trống tan trường, Cậu con trai trưởng về đem dì Sáu vào
Saigon sống chung. Ai cũng vui mừng cho dì từ đây có cuộc sống an nhàn, hạnh
phúc bên dâu con, cháu nội ở Saigon. Nhưng chỉ vì cái "tật" nhỏ của
dì để là cái cớ cho người con dâu hất hủi dì ra mặt. Dì Sáu có "tật"
ghiền thuốc lá từ ngày còn ông Sáu bên cạnh. Mỗi lần muốn hút thuốc, Ông Sáu
đều nhờ vợ mồi lửa rồi đưa cho mình. Dì làm việc châm thuốc cho chồng một cách
thích thú, âu yếm.Còn ông Sáu thì hả hê nói hút thuốc vậy mới ngon. Vài năm
sau, khi sinh thằng con đầu, dì đã ghiền thuốc rồi! Ông Sáu mất, dì càng hút
thuốc nhiều hơn. Có lần dì đã nói với Hiên : "Dì biết đàn bà hút thuốc là
hư hỏng, nhưng sao mỗi lần ngồi không, nhớ dượng mày,dì lại nhớ điếu thuốc ?".
Dì cười hồn nhiên : "Đêm đêm dì ngồi với điếu thuốc như thấy có ông ấy bên
cạnh vậy, cháu á! ". Chính vì cái " tật" không rứt bỏ dược ấy mà
người con dâu đã nặng lời với dì nhiều lần, để rồi dì phải lầm lũi trở về, sống
cô độc trong căn nhà rách trước dột sau : "Bà có đủ thói hư tật xấu, vậy không
thể sống chung với tôi được đâu!". Người con trai nghe lời vợ nói sang
sảng ngay trước mặt mình cũng chỉ im lặng. Dì đã khóc: "Mẹ biết mẹ không
còn xứng đáng với con, con cho mẹ về quê để gần gũi với bà con làng xóm được
ngày nào hay ngày ấy, con ạ!". Không sống được trong nhà của người con
trưởng, dì khó có thể về ở chung với người con trai thứ vì người con dâu đã có lần nói thẳng với
dì ngay ngày đầu mới chân ướt chân ráo vào Saigon : "Mẹ liệu ở chơi vài
hôm rồi về, ở đây sinh hoạt đắc đỏ, mà tụi con còn phải lo cho con ăn học chi
phí nhiều nữa, không gánh nỗi thêm ai được nữa!". Dì ngồi nghe mà nước mắt
cứ rưng rưng, lòng điếng lặng; cảm thấy toàn thân như mềm nhũn đi, tan rã ra.
Sau phút bàng hoàng như tia điện cực mạnh quét qua người, dì chỉ cười thầm nghĩ,
đất Saigon nhà cửa rộng rải sang trọng vậy mà cũng không có một chỗ nhỏ nào cho
mẹ mình?. Những thứ tiện nghi trang hoàng sang trọng đẹp đẽ kia đã choáng hết
chỗ rồi? Chỉ với mẹt bánh kẹo, cốc ổi ngày nào cọng với chút tiền bồi dưỡng cho
một lao công hạng bét, vợ chồng dì đã "cõng" nỗi hai đứa con qua bao
tháng năm cơ mà?
*
* *
Hiên loay hoay xếp lại nắm tiền
nhàu nhò đang cầm trên tay, thoáng nở nụ cười mơ hồ trên gương mặt đờ đẫn vì
mất ngủ. Hôm nay là phiên 18, còn 2 phiên chợ nữa là hết năm rồi! Hai phiên 23
và 28 là tiền lời ròng mà vẫn còn gần một trăm cây chổi nữa ... Những phiên
giáp Tết, Hiên vừa đặt gánh chổi xuống lề đường phố chợ là người mua xúm lại. Hiên
tất bật chào mời không kịp thở. Có người mua chổi cho cả năm vì kiêng đầu năm
không mua được. Có người vừa về nhà mới cũng mua đến chục cây mỗi loại. Hiên
cắm cúi với đống chổi nắm tiền trong tay mặc cho khu chợ náo nhiệt với đủ thứ
âm thanh rộn ràng của xe cộ, của mấy chiếc máy phóng thanh quảng cáo áo quần
modern khuyến mãi bánh kẹo, bột giặt, kem dánh răng của mấy chiếc loa xách tay
keo dính chuột, bột chùi đồng, bấm lỗ tai ... Hiên dường như luôn mãi mê với
những toan tính trong đầu mặc cho cái nắng đổ xuống mỗi lúc một gay gắt làm
nóng bừng khuôn mặt, mặc cho mồ hôi chảy ròng ròng xuống đôi má xanh xao không
kip lau, mặc cho mọi người nhộn nhịp se sua áo quần lướt qua lượn lại phía
trước, và cũng măc cho mùa xuân đang réo gọi đâu đó quanh mình. Hiên chỉ cảm
thấy đói cồn cào trong ruột. Nàng ngước nhìn quanh một lượt như để tìm cái gì
có thể mua ăn được, nhưng chỉ thấy toàn là người đông nghịt, chen chúc -nàng
cảm thấy ngầy ngật- hơi chóng mặt, và cơn buồn nôn bắt đầu dấy lên nhẹ nhàng.
Đêm qua, Hiên đã gắng thức làm cho đến khi nghe tiếng gà gáy lần đầu sau nhà
mới thu xếp công việc chui vào giường nằm. Mân trở giấc ôm hôn nàng thật lâu
làm nàng không chợp mắt được. Một phần chân trái của Mân đã bị mất sau trận
Dakto năm nào thường xui Hiên thao thức mỗi lần được Mân âu yếm, đòi hỏi! Một
phần chân anh đã bị mất đi lâu rồi, có lẽ đã tan thành cát bui ở bìa rừng hốc
núi nào rồi, nhưng nỗi buồn tủi cứ vẫn còn đeo đẳng suốt dời anh. Sau 75, nhiều
người đã nhìn ngó vào khúc chân còn lại của anh như nhìn vào điều gì đáng ghê
tởm. Nhiều lần gia đình Mân đã bị từ chối không cho nhận phần cứu trợ cấp cho
gia đình nghèo vì không nằm trong diện "chính sách" đền ơn đáp nghĩa.
Hiên vì thế càng thương yêu cho nỗi bất hạnh của Mân như thương yêu cho chính
bản thân côi cút cô độc hẩm hiu của mình. Nhớ năm nào, Mân tình cờ gặp Hiên tất
tả dìu dắt hai đúa em chạy ngược lên phố tránh bom đạn khi hiệp định Paris đang
chuẩn bị ký kết. Sau đó không lâu, anh tìm lại căn nhà của người bác mà Mân đã
giúp đưa chi em Hiên đến tạm trú để xin
được hỏi nàng làm vợ. Cha mẹ Hiên đã ở lại quê mong giữ chặt hai bồ lúa vừa
mới gặt phơi khô chưa kịp ăn một hạt, đã
không còn nữa cùng với ngôi nhà cháy rụi! Người bác đã hoan hỉ đứng ra tổ chức lễ cưới cho Hiên nhanh chóng ngoài dự
đoán của Mân. Ông bảo : "Chiến tranh mà cháu! Sống với nhau sớm được ngày
nào thì mừng ngày đó! Thời của tụi bay sao mà khổ hung dữ vây? Bác miễn hết mọi
lễ lộc, chỉ cần cháu yêu thương đùm bọc chị em con Hiên thật lòng là quý rồi!".
Gần hai năm sau, tháng giêng năm 75, Mân bị thương ở Dakto. Và anh đã được trở
về cùng Hiên trên cặp nạng gỗ...
Sáng nay Hiên ra đi sớm khi Mân
và hai con chưa thức dậy, chưa có chút gì bỏ vào chiếc bụng trống từ sau bữa
cơm chiều vội vã. Hiên buột mấy cây chổi còn lại thành bó lớn đặt tạm lên lề đường,
chệnh choạng bước vào phía trong cổng chợ kiếm một cái gì để ăn ...
Hiên cầm hai càng xe kéo phía trước,
Tình và Nghĩa phụ đẩy từ phía sau. Chiếc xe cải tiến mua lại của HTX đã phế bỏ,
Mân ra sức sửa sang mấy hôm cũng đã giúp cho mẹ con Hiên nhiều chuyện như sáng
nay. Chiếu hôm qua được nghỉ học, ngồi lân la nghe mẹ vừa bó những cây chổi cuối
cùng cho phiên chợ cuối năm, vừa nhắc kể chuyện Tết, hai anh em Tình đều nao
nức xin mẹ được đi coi chợ phiên Tết 28 ...
- Mẹ đã hứa
đến phiên chợ cuối năm cho hai đứa con dược đi theo mà, mẹ? -Tình thỏ thẻ- mắt
nhìn dò xét vào khuôn mặt ưu tư im lìm của Hiên.
- Đúng rôi !
Nghĩa reo lên, Mẹ cho tụi con phụ đẩy xe nhé?
Tình giật nhẹ bàn tay Hiên :
"Sáng nay con nghe ba nói sẽ chở chổi lên chợ bằng xe cải tiến vì mẹ không
gánh chổi một mình được hết mà?".
Hiên dừng tay, nhìn thật chậm vào
đôi mắt của Tình rồi đến Nghĩa, nàng như nhìn thấy trong đôi mắt thơ ngây của
chúng mùa xuân vẫn còn trong trẻo, nguyên vẹn. Tuổi thơ của chúng thật hồn
nhiên nhưng cũng thật lặng lẽ. Hiên ước mong nỗi khổ không đến quá sớm với
chúng như bao lũ nhỏ đang lang thang trên các nẻo phố chợ mà nàng vẫn thường
gặp. Hiên mừng thầm khẽ cười : "Phiên cuối năm phải dùng xe, nhưng hai con
theo mẹ làm gì cho mệt ? Mẹ kéo một mình cũng được mà? Mệt khúc nào, mẹ nghỉ
khúc đó, Hai đứa ở nhà chơi, phụ ba quét dọn, tưới hoa có khỏe hơn không?"
- Còn đến ba
ngày tha hồ dọn dẹp mà, mẹ ? Tình cố nàn nỉ.
- Anh Tình
noi đúng đó mẹ -Nghĩa lại kéo tay Hiên- nhà mình có gì đâu mà để quét dọn?
Thật tình là ngôi nhà tranh vách
đất, nền lát gạch thẻ của vợ chồng Hiên không có gì để quét dọn cả! Nó trống
trải với mấy thứ vật dụng cần thiết cũ càng nằm im lìm từ thuở nào -như cuộc
đời trống trải đơn độc không mấy đổi thay của họ bấy lâu- Chạy lo cho miếng ăn,
manh áo, bút mực, thuốc thang cho gia đình qua ngày đã là khó rồi, lấy gì mà
sắm sửa ? Hiên nhìn thấy sự nghèo khó của mình đã phần nào không che dấu được
đôi mắt thơ trẻ của con, nàng vui vẻ : "Được rồi! Nhưng phải dậy sớm nghe
chưa? Phải ăn no vào thì mới đẩy xe được, nếu không hai đứa còn làm nặng thêm
xe của mẹ nữa thì bỏ phiên chợ..."
Buổi sáng. Gà gáy canh tư...
Chiếc xe của mẹ con Hiên đã qua
được khỏi con đường hẻm lầy lội tăm tối, rẽ qua con đường bê tông rộng dẫn lên
quốc lộ. Con đường sáng lờ mờ. Chiếc xe lọc cọc lọc cọc gõ đều trong buổi sớm
còn ẩm đục hơi sương gây gây lạnh. Người đi chợ gồng gánh, thồ chở, thấp thoáng trong cõi im lặng của đất
trời cuối Chạp như những bóng ma chập chờn nhẫn nại trên đường. Không có một
tiếng nói nhỏ nào trong cái vắng lặng buồn tênh của buối sớm mai miền thôn dã.
Ai ai cũng chật kín nỗi lo, toan tính trong chiếc đầu đã mụ mẫm cả tháng nay
rồi! Tết gần kề mà mưa gió vẫn chưa nguôi. Hai cơn bão lũ dữ dằn nối tiếp 9 và
10 đã quét sạch cả sự nghiệp gầy dựng cả đời của nhiều gia đình mà mới chỉ ngóc
đầu lên là đã thấy Tết đến! Người mất đi vừa tròn một trăm ngày chưa nguôi buồn
thương thì xuân lại về! Trên đường, chỉ có tiếng gió. Gió khua động hàng tre
hai bên đường nghe rõ từng chặp, lào xào như lời thì thầm của làng xóm còn đang
mê ngủ trong nỗi bàng hoàng bão lũ vừa đi qua. Tình càm thấy hơi nóng râm rang
trong người, mồ hôi cũng bắt đầu thấm ướt hai bên gò má. Tình cắm cúi dang hai
tay đẩy mạnh xe để phụ cho em nghỉ, phía trước mẹ chắc cũng đã thấm mệt lắm
rồi! Chợ còn bao xa? Tình muốn cất tiếng hỏi mẹ nhưng sợ chiếc xe sẽ nặng thêm,
chậm mất buổi chợ phiên cuối cùng.
Tiếng Nghĩa bỗng vọng lên bất
chợt:
- Mẹ ơi! Có
phải phiên này mẹ mua áo quần mới cho con không?
- Ừ!
- Mua cho con
đôi giép nữa nhé? Giép cũ của con bị đứt quai lâu rồi!
- À...
- Anh Tình có
được mua đồ Tết không, mẹ?
- Có!
- Mẹ mua bánh
kẹo như nhà con Minh nữa chớ, mẹ?
- Ừ!
- Mẹ có mua
gì cho ba không?
- Có!
- Mẹ mua gì?
- Để mẹ bán
được hết xe chổi này rồi sẽ tính, con à!
- Nếu mẹ bán
không hết thì sao?
- Gắng ngồi
đến chiều, thế nào cũng hết mà con !
-
Mẹ có mua gì cho mẹ không?
- Không!
- Sao mẹ
không mua đôi giép? Đôi giép mẹ đứt quai lâu rồi mà?
- Mẹ cột lại ...
Nghĩa im lặng. Nó cắm cúi gắng
sức đẩy, nghe hơi thở mình nặng nề, thoi thóp trong lồng ngực. Chiếc xe đã
trườn lên mặt quốc lộ lọc cọc lọc cọc tiến vào khu chợ tràn ngập ánh điện.
Nghĩa ngước nhìn lên bầu trời thấy đã ửng chút nắng, từng đám mây xám vần vũ
còn sà thấp bay lơ lửng trên đầu ...
Nó chợt càm thấy mùa Xuân hình
như còn ở khuất trên ấy, rất xa trên cao...
Quê nhà, những ngày vào
xuân
MANG VIÊN LONG
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét