RƯỢU ĐẤT QUÊ

Hầm Hô Tiên cảnh

Rượu ơi! Rượu ơi!

Cổ kim đều nhắc, không rượu không lễ

Không gió rung cờ, nam nhi chẳng có …

Nguyễn Đình Lương

Cũng như khắp nơi nơi, với thương hiệu Bàu Đá An Nhơn, tiếng tăm rượu ngon Phú Thọ xã Tây Phú huyện Tây Sơn – Bình Định “xa nghe cũng nức tìm đường đến thăm”. Những ngày tết đến xuân về, quê nhà chúng tôi với những con đường vào làng thời thơ ấu. Vẫn giòng sông Đá Hàn, sông Kôn, nước trong veo mát lòng, mát dạ, gió lay động hàng tre xanh rũ bóng. Ấn tượng trữ tình thơ mộng, dạt dào cảm xúc. Những đứa con ly hương về quê cha đất mẹ, lòng xao xuyến rạo rực lạ thường. Xóm giềng nhà nhà mai vàng khoe sắc, cửa ngõ rộng mở như lòng hiếu khách đường xa về lại cội nguồn.

Truyền thống năm nào cũng vậy, ba ngày xuân tết về quê. Thăm thân nhân họ hàng, cô bác đôi bên nội ngoại, đi tết thầy xưa trọng đạo vẹn toàn. Không hẹn lại lên chúng tôi giới thơ văn bạn hữu, những đứa con xứ nẫu. Bên nhau Cao Văn Tam - Trần Viết Dũng - Huỳnh Văn Lạc … đàn đúm “vỗ gươm mà hát, ngiêng bầu mà hỏi”. Hỏi gì đây? Hỏi ai đấy?

Thưa rằng tiếng tự bấy nay

Rượu ngon Phú Thọ hãy vào tận nơi

Từ thượng nguồn xuôi về hạ đạo, dọc theo hai bờ sông Kôn huyện Tây Sơn. Từ cổ chí kim qua bao đời có lắm lò nấu rượu. Thời nay hành nghề tự do, thời pháp thuộc bảo hộ, nhà nào có nấu rượu đều bị Tây đoan, rượu Ty lùng bắt tịch thu phạt vạ đề chúng độc quyền thương mại. Dân ta vẫn lén lút nấu rượu lậu. Trong Nam Bộ dấu trong các đám đế cao mút đầu. Đến nay còn có tên rượu Đế. Ở xứ mình bấy giờ ông cha ta vô bìa rừng Hầm Hô nấu rượu lậu. Rượu cất rất ngon cho vô bầu, vô hũ đậy kín nắp, dấu dưới lòng sông. Tên rượu trắng còn hàm ý nếu bị Tây bắt trắng tay. Chúng tôi bấy nay nâng ly gọi là “Nước mắt quê hương” ấy là rượu trắng Tây Sơn

Địa Linh

Dan díu tâm đắc, từ Đá Hàn Phú Thọ gió xuân xao xuyến, chúng tôi rủ rê kéo nhau vào lò rượu Cô Năm Quế ở giữa thôn. Qua các con đường đất đỏ, bờ rào xanh lá, chúng tôi hiểu, kẻ nghệ tình, bạn bè sành điệu đương nhiên tìm đến với nhau, tương ứng, tương phùng, lò rượu của gia chủ nhỏ gọn khiêm tốn nhưng lúc nào cũng vãng lai rộn rã khách thập phương.

Cô Năm Quế, Chủ lò rượu Phú Thọ - Ảnh ĐàoTăng

Kỹ thuật phương tiện, các công đoạn cất rượu, và nguyên liệu như về gạo, cách ủ men, nấu bằng nồi đất, ống ngưng tụ qua thau nước, chụm lửa… các lò đều giống nhau. Thế nhưng, rượu Phú Thọ kho nấu như thế nào mà xa nghe cũng vẫn tìm đường đến mua?

Thiên nhiên ưu đãi, đồng bắng Nam bộ ruộng lúa phì nhiêu, sông ngòi dồi dào đặc sản. Đất Tây Sơn – Bình Định miền Trung lắm di tích, danh lam mỹ tú, lắm thức ăn uống tinh túy độc đáo nức tiếng khen.

Rượu Bầu Đá An Nhơn nhờ có mạch nước ngầm, Long Mạch, Long Đình, khí chỉ thủy  tụ. Lấy nước giếng này cất rượu thì quả là ngon tuyệt vời. Rượu Phú Thọ kỳ bí, về tận nơi chúng tôi càng hiểu sâu sát. Sông Đá Hàn từ thắng cảnh Hầm Hô non cao thủy thâm hiện nay là khu du lịch sinh thái danh tiếng. Nguồn nước chảy qua thôn này ra hợp lưu với Sông Kôn tại thị trấn Phú Phong. Tương truyền ngày xửa ngày xưa vào những đêm rằm thanh tú lúc trăng tròn vành vạnh. Cõi thiên nhiên lý tưởng, Hầm hô là tiên cảnh quần tiên hội.

Rượu thiên đình đem theo không đủ uống, đường sá đi về quá xa mất hứng thú. Nên chư tiên mới rủ rê đệ tử Thái Thượng Lão Quân xuống Hầm hô nấu rượu uống cho thỏa thích. Chư tiên đắc ý nức khen mạch nước sông này tinh khiết như ngọc ngà, vô cùng quý báu. Nấu rượu ngon thượng đẳng chẳng khác ngọc tuyền thượng giới. Vẫn còn đó, chứng cứ tại Hầm Hô, bàn cờ tướng nào lò nấu, bình rượu…nay đã hóa đá. Dân Tây Sơn giờ vẫn thường đến chiêm ngưỡng.  

Hão Tửu

Chủ và khách cùng nâng ly … tít! Nhìn sâu vào mắt nhau: - Rượu ngon Phú Thọ xin ngài thử cho. Ly rượu bé nhỏ nâng niu trong các đầu ngón tay vô cùng tinh khiết trong vắt như thủy tinh sủi tăm lăn tăn rất bắt mắt… Uống có mùi vị ngát hương thơm, ngọt cay… Nồng độ vừa phải dịu ngon hưng phấn chẳng những cảm nhận được trên đầu lưỡi mà thấu đến lục ngũ tạng. Tâm hồn phơi phới, trí ruệ sáng suốt hướng thiện.

Rượu Phú Thọ ngon, theo lời các bậc trưởng lão trong thôn có truyền thống, từ cổ chí kim qua bao đời gia truyền. Muốn có được rượu đúng ngon Tiên tửu, chuyên nghiệp phải lấy nước sông ở giữa dòng chảy vào giờ Tý đêm 30 âm lịch tháng thiếu thì 29, nhưng rượu hơi kém chút ít. Dân sành điệu khi nhấm là biết ngay nước cất rượu lấy vào ngày nào. Mùa nắng lấy nước chứa kỹ vào các lu khạp, để mùa mưa có mà nấu, ai trữ ít đến tháng 10 chỉ ngồi ngó ra.

Lấy nước, song cũng phải có cách chứ không phải tùy tiện sao cũng được. Nghĩa là theo luật âm dương, phải có một nam một nữ đủ đôi. Nên ở quê ta có câu

Tý thời âm dương tương giao

Chồng gánh vợ múc rượu nào không ngon

Hằng năm đến những ngày có đại lễ, hội hè, nhất là tết các chủ lò rượu làm việc không ngưng nghỉ. Ven bờ Đá Hàn, tiếng rù rì rủ rỉ khi có khi lặng như khúc giao hưởng đồng quê êm đềm. Từng cặp vợ chồng hay đôi nam nữ quấn quýt bên nhau, chờ đúng giờ Tý canh ba dìu nhau ra giữa sông lấy nước. Đặc biệt nước rất kỵ ánh sáng cả trên bờ dù là chiếc đèn đom đóm bé nhỏ. Có chút ánh sáng chiếu vào là nước mất tác dụng. Cũng như khi hái thuốc Nam, tránh bóng mình ngả vào cây thuốc. Bí quyết rượu ngon Phú Thọ ngon độc đáo đã được bật mí.

Quê chúng tôi có Tửu hữu – Tửu khách – Tửu thần – Tửu tiên… Có rượu của chủ yêu nghề quí nghiệp, trung thành với phẩm lượng, chất lượng, không nặng về thương mại. Rượu Phú Thọ - Tây Phú quí tửu của đất nhân văn Tây Sơn Bình Định …

Đào Tăng