KHI LÃNG TỬ LÊN NGỒI XẾ HỘP

Nhà văn Sơn Nam giàu cá tính, chẳng những nổi tiếng về các tác phẩm trên lĩnh vực văn học mà còn nổi tiếng về đi bộ.

Ngày kia bỗng nhiên có cái xế hộp bóng lộn ghé lại đầu hẻm. Lần này không đi diễn thuyết, không lên truyền hình, không họp hành hội thảo gì ráo.

Lần này là VIP. Có cả bầu đoàn “cung nữ” theo hầu.

Nhà văn Sơn Nam thường nói: Đi bằng máy bay thì hiếm chứ bằng ôtô ngày nay phổ biến. Người nghèo cách mấy ở tận chốn quê làng hẻo lánh, rừng sâu, núi xa… trẻ sơ sinh hoặc thai nhi còn nằm trong bụng mẹ, cô dâu chú rể ngày lễ kết hôn, người tạ thế nằm trong quan tài lúc chở đi chôn cắt… Tóm lại trong đời chúng ta ai ai cũng từng đi ôtô, tuy nhiên trong nhiều loại xe, nhiều hình thức và khác nhau về tư cách.

Lắm lúc đi vắng đôi ba bữa, xe đưa về vào quán giải khát uống bia ông nói vui với bạn bè xúm lại thăm hỏi:

- Tướng tôi “xí trai” lại quen ăn mặc xềnh xoàng. Nhất là những lúc ông đi làm công tác văn hoá tập thể cùng với số người đông đi tham quan. Viếng các lăng tẩm, đền thờ, di tích lịch sử nhiều nơi bằng xe buýt rộng lớn. Ban đầu kẻ lạ nhìn tôi mới bước lên xe cứ tưởng tôi là lơ xe.

Mọi người ngớ ngẩn thì ông hóm hĩnh:

- Ấy chính là những lúc họ đến các quán, các nhà trọ tìm mà tôi vừa đi, không thấy đâu cả. Họ hỏi thăm các tay xe ôm đang có mặt gần đấy quá rành các chỗ tôi đến, như về nhà với các đứa con ở Bà Chiểu – Bình Thạnh, hoặc là ghé các chỗ tụi nó rành tận tim đen. Thế là ôtô bốc họ lên ngồi chễm chệ làm điềm chỉ viên. Đến gặp được tôi ngay phóc. Chủ ở lại làm việc, tài xế đưa ân nhân về chỗ cũ, mời ăn uống… hậu hĩ.

Trong xe có máy điều hoà không khí, có radio, cassette, có truyền hình mini… nhấn nút ghế ngồi bật ngửa nằm tựa thân trên niệm mouse êm ả như mơ.

Thế nhưng, đối với nhà văn Sơn Nam vẫn có cái “kẹt” đầu tiên. Lắm ôtô đời mới không có cái gạt tàn thuốc. Ngồi trong máy lạnh mà phê thuốc thì hết ý, mặc dù không có xe nào có bảng No Smoking nhưng hút hơi sượng và rất khó xử lý. Lại thêm chút tế nhị. Tuy dọc đường các quan chức và người đẹp cùng xe chiều ông thầy hết lòng, nhưng ông nói nhập gia tuỳ tục và mình phải biết thương người lái. Nghĩa là tuy không nói ra nhưng phải chấp nhận mất tự do, không hút thuốc.

Chúng tôi chợt nhớ hai câu thơ của Nguyễn Du:

Vậy nên những chốn thong dong

Đứng không yên ổn ngồi không vững vàng

(Kiều)

Sơn Nam chỉ thích ngồi lộ thiên trên các xe ôm, xích lô. Xe của giới lao động vui vẻ, dễ tính, lại quá rành cái nết của vị khách hàng thâm niên độc đáo này.

Thích chỗ nào ngừng ngay chỗ ấy. Thường là lúc đang chở ngoài đường bỗng bảo xe quay vào các nhà sách cũ luc lọi tìm mua. Lúc thì đi ngang qua các gian hàng trái cây, hoa kiếng bắt mắt, có “các em” đứng bán sầu riêng Cái Mơn, măng cụt Lái Thiêu, vú sữa Vĩnh Kim, bưởi Năm Roi… Bàn tay đập xành xạch lên lưng người chở, xe chạy ngừng lẹ, vào mua ngay và tỉ tê nói chuyện một chặp vừa ý rồi mới quay gót. Ngồi sau các loại xe này hút thuốc thoải mái vô tư và nhìn ngang liếc dọc cũng chẳng ai chê trách, lại rất trực tiếp thực tế cho đôi mắt và trang viết.

Sắm được ôtô để sử dụng là ước mơ tuyệt vời của tất cả mọi người từ già đến trẻ. Trẻ con mới biết đi chập chững đã đòi mua ôtô, dẫu là ôtô đồ chơi.

Các cụ ông cụ bà, chỉ còn ngồi một chỗ cũng thích sắm ôtô con, để chưng diện trước nhà, để con cháu sử dụng, đôi lúc cần chở họ đi đó đây vừa an toàn vừa sang trọng.

Chỉ độc nhất một người không thích ô-tô, đó là Sơn Nam.

Đào Tăng

Sơn Nam Ngoại Sử